Heemst - een waardevol, maar kwetsbaar kruid!

Heemst (Althaea officinalis) is een elegante, grijsgroene en fluweelzachte plant.
De bladeren zijn meestal handvormig gelobd en worden 10-15 cm groot.
Van juni tot augustus bloeit heemst met prachtige witte tot lichtroze bloemen die 3-5 cm in doorsnee zijn.
Deze bloemen lijken sterk op die van de stokroos, een ander lid van de kaasjeskruidfamilie.
Heemst kan 1 tot 1,5 meter hoog worden, waardoor het een opvallende verschijning is.

Van nature groeit heemst in vochtige en voedselrijke grond, vaak langs sloten en rivieren en in moerassige gebieden.
Hoewel de plant in Noord- en West-Europa inheems is, staat deze in Nederland inmiddels als kwetsbare soort op de Rode Lijst.
Dit is zorgelijk en hopelijk kunnen wij natuurliefhebbers hier verandering in brengen! In (kruiden)tuinen kan heemst zich vestigen bij vijvers en in vochtige borders of perken.
De plant gedijt goed in zowel zon als halfschaduw en heeft een voorkeur voor lichtzure tot neutrale grond.

Heemst is al eeuwenlang bekend om zijn geneeskrachtige eigenschappen.
De wortel, bladeren en bloemen van de plant bevatten slijmstoffen die verzachtend en ontstekingsremmend werken. In de traditionele kruidengeneeskunde wordt heemst gebruikt bij keelpijn/-ontstekingen, (droge) hoest en maagklachten.
Een koud aftreksel van heemstwortels kan hierbij verlichting bieden.
Om dit te maken oogst je de wortels in de herfst, maakt deze goed schoon en snijdt ze in kleine stukjes.
Vervolgens giet je er koud water op, zodat alles onder water staat en dit laat je 8 uur trekken waardoor de slijmstoffen vrijkomen.
Dit slijmerig aftreksel, dat in de koelkast beperkt houdbaar is, kun je drinken. Wil je het langer bewaren, dan kun je er beter een siroop van maken.

In het Engels staat heemst bekend als ‘Marshmallow’. Het originele recept van dit snoepgoed maakt namelijk ook gebruik van een aftreksel van de wortels.
Dat werd gemengd met eiwit en suiker en vervolgens stijf geklopt en verwarmd om de bekende marshmallows te creëren.
Verder doen ook de jonge bladeren van de plant het goed in de keuken, bijvoorbeeld in salades of soepen.
Ze hebben een milde, lichtzoete smaak en bevatten veel vitaminen en mineralen.

Heemst biedt niet alleen voordelen voor de mens, maar ook voor de natuur.
De bloemen trekken bijen, hommels en andere bestuivers aan, wat bijdraagt aan de biodiversiteit.
Ook rupsen van verschillende vlindersoorten gebruiken de plant als waardplant.

Daarnaast helpt heemst, door zijn diepe wortels, bij het verbeteren van de bodemstructuur en het vasthouden van vocht, wat gunstig is voor het bodemleven. Hoewel heemst een prachtige en nuttige plant is, kan deze zich soms iets te enthousiast verspreiden.
Het is dus goed om de plant in de gaten te houden en indien nodig de zaden te verwijderen om verspreiding te beperken.

Tot slot kun je heemst eenvoudig vermeerderen door zaad te zaaien in het voorjaar of stekken te nemen in de zomer.